♠ Posted by ආලෝකය at 8:45 PM
සමාජය ඉදිරියේ තම හැකියාවන් පෙන්වීමට බයද?
යම් යම් ක්‍රියාවලට ඇතැම් පුද්ගලයන්ට විවිධ ඉරියවි වලට පමණක් නොව ඇතැම් සතුන් උස් ස්ථාන වනාදිය පිළිබඳව අප කා තුළත් බියක් ඇතිවීම සාමාන්‍යයි. එසේ වුවත් සමහර අවස්ථා වලදී මෙම බිය අසාමාන්ය වන අවස්ථා නැත්තේම නොවේ. ඒවගේම ඒවා මනෝ විද්්‍යාත්මකව රෝග වශයෙන් ද සැලකීමට ද හැකිය. ඒවා භීතිකා (Phobia) වශයෙන් හඳුන්වන අතර සෑම පුද්ගලයෙකු තුළම මේවා හට නොගැනීම තවත් විශේෂත්වයක්. කෙසේ වෙතත් මෙවැනි භීතිකා විවිධාකාර වෙනවා පමණක් නොව ඊට යෙදිය යුතු ප්‍රායෝගික ප්‍රතිකාර ද පවතී. ව්‍යවහාරික මනෝවෛද්‍ය නිමල් ලියනගේ මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරින් මෙම ලිපිය සකස් කරන ලද්දේ මෙම මානසික ගැටලුව පිලිබදව ඔබ වෙත යමි අවබෝධයක් ලබා දීමෙ අරමුණෙනි.
භීතිකාව පිළිබඳව සරලව පැහැදිලි කළොත්
විවිධ දේ සඳහා අප තුළ අස්වාභාවිකව හට ගන්නා බිය, භීතිකාව (Phobia) ලෙසින් මානෝ විද්යා නුකූලව හඳුන්වයි. සෑම පුද්ගලයෙකු තුළම දක්නට නොලැබෙන මෙවැනි තත්ත්ව ඇතැමුන් තුළ පමණක් දක්නට ලැබීම තවත් විශේෂත්වයක්. උදාහරණයක් වශයෙන්, කැරපොත්තන්ට අප බියක් නොදක්වයි. ඊට හේතුව, අප හොදාකාරවම ඒ සතා අපට හානිදායක නොවන බව දන්නා නිසයි. නමුත් ඇතැම් අය කැරපොත්තෙකු දැකීමට පවා බියයි. එවැනි තත්ත්වයක්, අස්වාභාවික, හේතු රහිත බියක් නිසා මනෝ වෛද්‍ය විද්්‍යාත්මකව භීතිකාවක් ලෙස හඳුන්වයි. මෙවැනි භීතිකාවන්ට ගොදුරු වූ සමාජයේ සිටින පුද්ගලයන්ගෙන් බහුතරයක් දෙනා එක්තරා මානසික ආතතියකින්ද පෙළෙයි. මෙවැනි, මානසිකව රෝගී බවට පත්වූ පුද්ගලයන්ගේ ජීවන තත්ත්වය ද ඊට බලපා ඇත. එවැනි අයගේ පෞරුෂත්වයට ද ඒ තුළින් බලපෑම් ඇති කරන අතර ජීවිතය විවිධාකාර වූ පසුබෑම් වලටද, ඔවුන් ලක්වේ. මේ භීතිකා අතුරින් බහුලවම ඇත්තේ සමාජ භීතිකාවයි. (Sosial Phobia )
Sosial Phobia යනු
සමාජ භීතිකාව සහිතවූ අයගේ භීතිකා සාධකය. (Phobic factor) වශයෙන් හඳුන්වන්නේ සමාජයයි. මෙවැනි පුද්ගලයන් තුළ දැකගත හැකි ලක්ෂණ පහත ආකාරයට පැහැදිලි කළ හැකියි. ඔවුන්ට සමාජය හෝ පුද්ගලයන් ඉදිරියේ කථා කිරීම, විවිධ ක්‍රියා කිරිම, රඟපෑම, ක්‍රිඩා කිරීම, අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම ආදි ක්‍රියාවන් කළ නොහැකිය. මේ තුළින් අදාළ පුද්ගලයා තුළ දැඩි මානසික ආතතියක් හට ගැනේ. මෙය මානසිකව පමණක් නොව කායිකවද ඔවුන්ගේ සෞඛ්යේ පිරිහීමට හේතුවෙයි.
ඔවුන්ට ඇතිවන මානසික ආතතිය පාලනය කරන්නේ කුමන ක්‍රියා මඟින්ද?
මෙවැනි මානසික තත්ත්වයන්ගෙන් පෙළෙන අය නිරන්නතරයෙන් ඉන් ඉවත්වීමට උත්සාහ ගනිති. නමුත් ඇතැමුන්හට එසේ ඉවත් කිරීමට නොහැකි වූ විටදී දැඩි ආයාසයක් දරමින් මනසින් එම අවස්ථාව ගැන අමතක කර වෙනත් දේ සිතමින්, සිත සනසා ගැනීමට උත්සාහ ගනිති. කෙසේවෙතත් මේ සියලු ක්‍රියාවන් තාවකාලික පිළියම්ය. නැවතත් ඔවුන්ට එම තත්ත්වයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවන විටදී මානසික ආතතිය යලි ඉස්මතු වීමට පටන් ගනී. ඒ අතරින් ඇතැම් පිරිසක් ඖෂධ ලබා ගැනීම, මත් වතුර පානය, දුම්පානය වැනි ක්‍රියා මඟින් ආතති පාලනයට උත්සාහ ගනිති. නමුත් ඒවාද තාවකාලික පිළියම් වේ. ඒ නිසාවෙන් අවසානයේ වෙනත් රෝගී තත්ත්වයන් හා අපහසුතා ඇතිවීමට හැකියි.
මේ සඳහා පවතින මනෝ විද්්‍යාත්මක ප්‍රතිකාර මොනවාද?
මනෝ විද්යාතත්මක ප්රෝතිකාර මඟින් මේ තත්ත්වය පහසුවෙන් සුවකර ගත හැකිය. ඊට සුදුසුකම්ලත් මනෝ චිකිත්දකවරයෙකුගෙන් සහාය ලබා ගත හැකියි. කෙසේ වෙතත්, තමන්ට එසේ ප්රාතිකාර ලබා ගැනීමට අවස්ථාවක් නොමැති නම් අවස්ථාවක් ලැබෙනතුරු තමා විසින්ම ඒ තත්ත්වය පාලනයට කටයුතු කළ යුතුයි. කෙසේ වෙතත් සමාජභීතිකා තත්ත්වයක් ඇති අයෙකු සමාජීය ක්‍රියා සඳහා යොමු වූ විටදී මනස හැකි තරම් සන්සුන් කර ගැනීම පළමුව සිදු කළ යුතුයි. ඒ සඳහා තමා විසින් තමන්ට ආවේනික ක්‍රම යොදාගත යුතුයි. (මත් වතුර, දුම්පානය, වෙනත් ඖෂධ ගැනීම මීට අයත් නොවේ.) මෙවැනි අවස්ථාවකදී සිතට ගලාගෙන එන අස්වාභාවික බිය හා සිතුවිලි වලට විරුද්ධව සිතන්නට පටන් ගත යුතුයි.
මෙහිදී මනස සන්සුන් කර ගැනීමද ඉතා වැදගත්. කෙසේ වෙතත් එවැනි සිතුවිලි සිතින් ඉවත්වනතුරුම එසේ කළ යුතුයි. මෙමඟින් ඇතිවන හැකියාව නිසා සිතට ඇතිවන භීතිය පාලනය කරගත හැකියි. ඉහත පියවරට අමතරව තමන් අතීතයේදී ලද පරාජයන්, මුහුණ දුන් ගැටලු මතකයෙන් සිතට වද දෙන විටදී ඒ සිතුවිලි වලට එකඟ නොවී ඒවාට විරුද්ධ වෙමින් ක්රි යාකිරීම තුළින්ද භීතිකාවෙන් යම් ආකාරයකට මිදීමට හැකියි. එසේම තමාගේ මනසින් සමාජය ඉදිරියේ කථා කිරීම හෝ ක්රි්යාවන් කිරීම ආදීය මඟින් අත්දැකීම් ලබාගත යුතුයි.
යම් යම් ක්‍රියාවලට ඇතැම් පුද්ගලයන්ට විවිධ ඉරියවි වලට පමණක් නොව ඇතැම් සතුන් උස් ස්ථාන වනාදිය පිළිබඳව අප කා තුළත් බියක් ඇතිවීම සාමාන්‍යයි. එසේ වුවත් සමහර අවස්ථා වලදී මෙම බිය අසාමාන්ය වන අවස්ථා නැත්තේම නොවේ. ඒවගේම ඒවා මනෝ විද්්‍යාත්මකව රෝග වශයෙන් ද සැලකීමට ද හැකිය. ඒවා භීතිකා (Phobia) වශයෙන් හඳුන්වන අතර සෑම පුද්ගලයෙකු තුළම මේවා හට නොගැනීම තවත් විශේෂත්වයක්. කෙසේ වෙතත් මෙවැනි භීතිකා විවිධාකාර වෙනවා පමණක් නොව ඊට යෙදිය යුතු ප්‍රායෝගික ප්‍රතිකාර ද පවතී. ව්‍යවහාරික මනෝවෛද්‍ය නිමල් ලියනගේ මහතාගේ ලිපියක් ඇසුරින් මෙම ලිපිය සකස් කරන ලද්දේ මෙම මානසික ගැටලුව පිලිබදව ඔබ වෙත යමි අවබෝධයක් ලබා දීමෙ අරමුණෙනි.
භීතිකාව පිළිබඳව සරලව පැහැදිලි කළොත්
විවිධ දේ සඳහා අප තුළ අස්වාභාවිකව හට ගන්නා බිය, භීතිකාව (Phobia) ලෙසින් මානෝ විද්යා නුකූලව හඳුන්වයි. සෑම පුද්ගලයෙකු තුළම දක්නට නොලැබෙන මෙවැනි තත්ත්ව ඇතැමුන් තුළ පමණක් දක්නට ලැබීම තවත් විශේෂත්වයක්. උදාහරණයක් වශයෙන්, කැරපොත්තන්ට අප බියක් නොදක්වයි. ඊට හේතුව, අප හොදාකාරවම ඒ සතා අපට හානිදායක නොවන බව දන්නා නිසයි. නමුත් ඇතැම් අය කැරපොත්තෙකු දැකීමට පවා බියයි. එවැනි තත්ත්වයක්, අස්වාභාවික, හේතු රහිත බියක් නිසා මනෝ වෛද්‍ය විද්්‍යාත්මකව භීතිකාවක් ලෙස හඳුන්වයි. මෙවැනි භීතිකාවන්ට ගොදුරු වූ සමාජයේ සිටින පුද්ගලයන්ගෙන් බහුතරයක් දෙනා එක්තරා මානසික ආතතියකින්ද පෙළෙයි. මෙවැනි, මානසිකව රෝගී බවට පත්වූ පුද්ගලයන්ගේ ජීවන තත්ත්වය ද ඊට බලපා ඇත. එවැනි අයගේ පෞරුෂත්වයට ද ඒ තුළින් බලපෑම් ඇති කරන අතර ජීවිතය විවිධාකාර වූ පසුබෑම් වලටද, ඔවුන් ලක්වේ. මේ භීතිකා අතුරින් බහුලවම ඇත්තේ සමාජ භීතිකාවයි. (Sosial Phobia )
Sosial Phobia යනු
සමාජ භීතිකාව සහිතවූ අයගේ භීතිකා සාධකය. (Phobic factor) වශයෙන් හඳුන්වන්නේ සමාජයයි. මෙවැනි පුද්ගලයන් තුළ දැකගත හැකි ලක්ෂණ පහත ආකාරයට පැහැදිලි කළ හැකියි. ඔවුන්ට සමාජය හෝ පුද්ගලයන් ඉදිරියේ කථා කිරීම, විවිධ ක්‍රියා කිරිම, රඟපෑම, ක්‍රිඩා කිරීම, අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම ආදි ක්‍රියාවන් කළ නොහැකිය. මේ තුළින් අදාළ පුද්ගලයා තුළ දැඩි මානසික ආතතියක් හට ගැනේ. මෙය මානසිකව පමණක් නොව කායිකවද ඔවුන්ගේ සෞඛ්යේ පිරිහීමට හේතුවෙයි.
ඔවුන්ට ඇතිවන මානසික ආතතිය පාලනය කරන්නේ කුමන ක්‍රියා මඟින්ද?
මෙවැනි මානසික තත්ත්වයන්ගෙන් පෙළෙන අය නිරන්නතරයෙන් ඉන් ඉවත්වීමට උත්සාහ ගනිති. නමුත් ඇතැමුන්හට එසේ ඉවත් කිරීමට නොහැකි වූ විටදී දැඩි ආයාසයක් දරමින් මනසින් එම අවස්ථාව ගැන අමතක කර වෙනත් දේ සිතමින්, සිත සනසා ගැනීමට උත්සාහ ගනිති. කෙසේවෙතත් මේ සියලු ක්‍රියාවන් තාවකාලික පිළියම්ය. නැවතත් ඔවුන්ට එම තත්ත්වයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවන විටදී මානසික ආතතිය යලි ඉස්මතු වීමට පටන් ගනී. ඒ අතරින් ඇතැම් පිරිසක් ඖෂධ ලබා ගැනීම, මත් වතුර පානය, දුම්පානය වැනි ක්‍රියා මඟින් ආතති පාලනයට උත්සාහ ගනිති. නමුත් ඒවාද තාවකාලික පිළියම් වේ. ඒ නිසාවෙන් අවසානයේ වෙනත් රෝගී තත්ත්වයන් හා අපහසුතා ඇතිවීමට හැකියි.
මේ සඳහා පවතින මනෝ විද්්‍යාත්මක ප්‍රතිකාර මොනවාද?
මනෝ විද්යාතත්මක ප්රෝතිකාර මඟින් මේ තත්ත්වය පහසුවෙන් සුවකර ගත හැකිය. ඊට සුදුසුකම්ලත් මනෝ චිකිත්දකවරයෙකුගෙන් සහාය ලබා ගත හැකියි. කෙසේ වෙතත්, තමන්ට එසේ ප්රාතිකාර ලබා ගැනීමට අවස්ථාවක් නොමැති නම් අවස්ථාවක් ලැබෙනතුරු තමා විසින්ම ඒ තත්ත්වය පාලනයට කටයුතු කළ යුතුයි. කෙසේ වෙතත් සමාජභීතිකා තත්ත්වයක් ඇති අයෙකු සමාජීය ක්‍රියා සඳහා යොමු වූ විටදී මනස හැකි තරම් සන්සුන් කර ගැනීම පළමුව සිදු කළ යුතුයි. ඒ සඳහා තමා විසින් තමන්ට ආවේනික ක්‍රම යොදාගත යුතුයි. (මත් වතුර, දුම්පානය, වෙනත් ඖෂධ ගැනීම මීට අයත් නොවේ.) මෙවැනි අවස්ථාවකදී සිතට ගලාගෙන එන අස්වාභාවික බිය හා සිතුවිලි වලට විරුද්ධව සිතන්නට පටන් ගත යුතුයි.
මෙහිදී මනස සන්සුන් කර ගැනීමද ඉතා වැදගත්. කෙසේ වෙතත් එවැනි සිතුවිලි සිතින් ඉවත්වනතුරුම එසේ කළ යුතුයි. මෙමඟින් ඇතිවන හැකියාව නිසා සිතට ඇතිවන භීතිය පාලනය කරගත හැකියි. ඉහත පියවරට අමතරව තමන් අතීතයේදී ලද පරාජයන්, මුහුණ දුන් ගැටලු මතකයෙන් සිතට වද දෙන විටදී ඒ සිතුවිලි වලට එකඟ නොවී ඒවාට විරුද්ධ වෙමින් ක්රි යාකිරීම තුළින්ද භීතිකාවෙන් යම් ආකාරයකට මිදීමට හැකියි. එසේම තමාගේ මනසින් සමාජය ඉදිරියේ කථා කිරීම හෝ ක්රි්යාවන් කිරීම ආදීය මඟින් අත්දැකීම් ලබාගත යුතුයි.
මීට අමතරව තමන් කරනු ලබන ඉදිරිපත් කිරීම් පුද්ගලයෙකුගේ කීපදෙනෙකු ඉදිරියේ කරමින් ඊට පෙර සූදානමක් ලබා ගැනීමද භීතිකාව අඩුකර ගැනීමේ කදිම ක්රි යාමාර්ගයක්. තමාගේ හැකියාවන් ගැන දිගින් දිගටම සිතමින්, තමන් ලබන අත්දැකීම් ගැන සතුටු වීමද භීතිකාව නැති කර ගැනීමට හොඳ මඟක්. එවැනි ක්රලමවේද මඟින් අදාළ අවස්ථාවට සතුටින් සැහැල්ලුවෙන් තමාට ඇතිවන භීතිකාව පාලනය කරගෙන මුහුණ දීමට හැකිවීමද විශේෂිතයි. ඇතැම් විටෙකදී සෙසු අයගෙන් ලද භයානක අත්දැකීම් සිතට නොගැනීමද භීතිකාව පාලනයට හොඳ මඟක් විශේෂයෙන් පිරිසක් ඉදිරියේ කතාබහ කරන විටකදී තමා පිළිබඳ ආත්ම විශ්වාසය, තමන් කරන කථාව හෝ ඉදිරිපත් කිරීම පිළිබඳ විශ්වාසය, නිවැරදි අවබෝධය මෙන්ම සූදානමද මෙම භීතිකා තත්ත්වය නැතිකර ගැනීමට හොඳ මඟක්. තවද අතීතයේදී තමන් මෙවැනි තත්ත්ව ආශිර මෙතව ලද සාර්ථකත්යන් ගැන සිතන්න. එමඟින් එදා මෙන් ඉදිරියේදී තමාට මුහුණ දීමට සිදුවන තත්ත්වයෙන් ජයගත හැකි බවද සිතන්න. එසේම තමාගේ බය පිළිබඳව නිතරම සිතීම ඒ පිළිබඳ කතාබහ කිරිම නොකළ යුතුයි. ඒ වගේම එය නියමිත මනෝ විද්යාත්මක ප්‍රතිකර අනුව හා ක්‍රමවේද අනුව කිරීම ඉතාම යෝග්‍ය වේ.
මෙම ක්‍රමවේද තමාටම කරගත හැකිය. නමුත් ස්ථාවර හා ශක්තිතමත් මානසික තත්ත්වයක් ලබා ගැනීමට අවශ්ය නම් ඒ සඳහා නියමිත මනෝ විද්යාාත්මක ප්‍රතිකාර මාලාවක් ලබාගත යුතුයි. මෙහිදී භීතිකාවේ ප්‍රමාණය, මානසික තත්ත්වය, ශරීරයේ මතුවන සෞඛ්යා වෙනස්වීම් අධ්‍යාපනික මට්ටම අවබෝධ ආකල්ප ආදියද මනෝ විද්යාිත්මක ඇගයීමකට ලක් කළ හැකිය. ඉන් අනතුරුව අතීත අත්දැකීම් ආදිය ගැනද වයස, ආගමික පසුබිම, සමාජ මට්ටම ගැනද සැලකිලිමත් වී ක්‍රමවත්ව මෙම ප්‍රතිකාරද ලබා ගැනීමෙන් ස්ථීරව මෙම රෝගී තත්ත්වයෙන් මිදීමට හැකිය.
4 comments:
I am a psychiatrist. While looking for the English meaning of a Sinhala word on the net I came across your article on Social Anxiety Disorder
. My Sinhala knowledge is very poor only very basic not good enough to read such text in original language. So I had to use the Google Translation. Very impressive article. Keep up the good work. Thank you for promoting mental health awareness !
There is a printing error . It should be “Social” not sosical -
සමාජ භීතිකාවයි. (Social Phobia )
ලියන කෙනා කවුරු උනත් බොහෝම ස්තූතියි ඔබට
ගොඩක් හොඳයි. ප්‍රයෝජනවත් ලිපි පෙළක්. බෟද්ධ මනෝවිද්‍යාව සම්බන්ධ ලිපි කියවන්න අපි ගොඩක් කැමතියි. ඔබට තෙරුවන් සරණයි.
Thank you for this knowledge.
Post a Comment